Ξεκίνησαν από την Περιφέρεια Κρήτης οι προπαρασκευαστικές εργασίες, που αποτελούν προϋπόθεση για την εκπόνηση των σχετικών μελετών συντήρησης και ανάδειξης των αρχαίων υδατογεφυρών του «υδραγωγείου Μοροζίνι», η διάσωση των οποίων έχει τεθεί στους στόχους της Περιφέρειας Κρήτης.
Οι εργασίες αφορούν στην απομάκρυνση της ανεξέλεγκτης αυτοφυούς βλάστησης από τα εν λόγω μνημεία, η οποία, αφενός, προκαλεί φθορές σε αυτά και αφετέρου, καθιστά αδύνατη την προσέγγισή τους, για την πραγματοποίηση των σχετικών ελέγχων, των παρατηρήσεων και των μελετών.
Τα μνημεία που εντάσσονται στον πρόγραμμα διάσωσης και ανάδειξης από την Περιφέρεια Κρήτης είναι οι υδατογέφυρες στα Σπήλια, στο Καρυδάκι Αρχανών και στην Κνωσό, οι οποίες συνιστούν τα σημαντικότερα σωζόμενα τμήματα από το ευφυές και διαδαλώδες δίκτυο, που κατασκευάστηκε από τον Βενετό Γενικό Προβλεπτή Φραγκίσκο Μοροζίνι (1628) και επεκτάθηκε 2 αιώνες αργότερα, κατά τη διάρκεια της Αιγυπτιοκρατίας στην Κρήτη (1830-1840).
Η πρώτη φάση των εργασιών, που ολοκληρώνεται τις επόμενες ημέρες, αφορά στον καθαρισμό της βενετικής υδατογέφυρας στη θέση Καρυδάκι των Αρχανών, η πραγματοποίηση του οποίου, λόγω της εξαιρετικά δυσπρόσιτης θέσης του μνημείου και του μεγάλου ύψους του, συνιστά εξαιρετικά δύσκολο και σύνθετο εγχείρημα.
Η δυσκολία του εγχειρήματος επέβαλε άλλωστε την ανάθεση των εργασιών σε εξειδικευμένο συνεργείο, με τη συμμετοχή πιστοποιημένων και έμπειρων εναεριτών με σχοινιά και ειδικό εξοπλισμό, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα διεθνή πρότυπα για εργασίες μεγάλου ύψους.
Τις εργασίες καθαρισμού του μνημείου, που αυτονόητα πραγματοποιούνται με την έγκριση της αρμόδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων παρακολούθησαν σήμερα ο Εντεταλμένος Περιφερειακός Σύμβουλος Πολιτισμού Κώστας Φασουλάκης και ο Ειδικός Σύμβουλος του Περιφερειάρχη αρχαιολόγος Γιώργος Τζωράκης.
Σε δηλώσεις του ο κ. Φασουλάκης εξέφρασε την ικανοποίηση του για την έναρξη των εργασιών, οι οποίες όπως δήλωσε καθυστέρησαν λόγω των εγγενών δυσκολιών και της επικινδυνότητάς τους. «Ο καθαρισμός των μνημείων συνιστά το πρώτο βήμα για την εκπόνηση των μελετών διάσωσης και ανάδειξης του Υδραγωγείου Μοροζίνι, το οποίο αποτελεί ένα από τα μεγαλοπρεπέστερα αλλά, δυστυχώς και από τα πλέον παραμελημένα μνημεία της Κρήτης. Με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης και του Περιφερειάρχη μας προσωπικά, και με τη συνεργασία πάντα της Εφορείας Αρχαιοτήτων, η διάσωση των σπουδαίων αυτών μνημείων μπαίνει σε πρόγραμμα ειδικών μελετών, οι οποίες θα καθορίσουν, σε δεύτερο χρόνο, την οριστική παρέμβαση μας για την προστασία και την ανάδειξή τους.
Το «Υδραγωγείο Μοριζίνι»
Πρόκειται για το μεγαλοπρεπές υδραγωγείο που εξασφάλισε για αιώνες την υδροδότηση του Βενετικού Χάνδακα, του μετέπειτα Μεγάλου Κάστρου και σημερινού Ηρακλείου, το οποίο κατασκευάστηκε από τους Βενετούς (1628) και επεκτάθηκε, 2 αιώνες αργότερα, κατά τη διάρκεια της Αιγυπτιοκρατίας στην Κρήτη (1830-1840).
Κύρια μνημειακά κατάλοιπα του εν λόγω υδραγωγείου αποτελούν σήμερα οι 3 επιβλητικές υδατογέφυρες, στις Αρχάνες, στην Κνωσό και στα Σπήλια. Το σπουδαίο έργο υδροδότησης της πόλης, κατασκεύασε το 1628, ο Γενικός Προβλεπτής Φραγκίσκος Μοροζίνι και οι μηχανικοί Zorzi Corner, Raffaello Monnani και Francesco Basilicata.
Αποτελείται από ένα δίκτυο αγωγών, 15 περίπου χιλιομέτρων, που ξεκινούσε από τις βόρειες παρυφές του Γιούχτα, μαστεύοντας τις πηγές των Αρχανών, και κατέληγε μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος αγωγών και σηράγγων, στο κέντρο της πόλης και την ομώνυμη Κρήνη των Λεόντων (Λιοντάρια). Στα δύσβατα για την διέλευση του νερού σημεία κατασκευάστηκαν εντυπωσιακές υδατογέφυρες, με γνωστότερη την τρίλοβη γέφυρα μέσα στη πόλη- τις περίφημες «Τρεις Καμάρες»-, και πιο εντυπωσιακές, αν και άγνωστες εν πολλοίς, τις υδατογέφυρες στο Καρυδάκι Αρχανών, στην Φορτέτσα, και την κατεστραμμένη σήμερα υδατογέφυρα της Συλάμου.
Το υδραγωγείο του Μοροσίνι συντηρήθηκε τα χρόνια της Αιγυπτιοκρατίας (1830-1840) και ενισχύθηκε με ένα εντυπωσιακό, επίσης, για το μέγεθός του, παράλληλο δίκτυο, που αξιοποιούσε άλλες πηγές από τις Αρχάνες και το Σκαλάνι. Το νέο υδραγωγείο, το οποίο ενσωματώθηκε στο υφιστάμενο υδραγωγείο του Morosini, αποτελείται και πάλι από εκτεταμένο δίκτυο αγωγών και σηράγγων, καθώς και την εντυπωσιακή υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης, στα Σπήλια Ηρακλείου.
Το διπλό αυτό υδραγωγείο, που κατασκευάστηκε από τον Βενετούς και τους Αιγυπτίους, μέσω του οποίου αντιμετωπίστηκε για αιώνες το οξύ πρόβλημα λειψυδρίας της πόλης, συνιστά ένα ενιαίο δίκτυο μνημείων, παρά την χρονική διαφορά μεταξύ τους, και μαρτυρούν τον αγώνα των κατοίκων και των αρχών του τόπου, να αξιοποιήσουν τους φυσικούς πόρους της περιοχής και να υδροδοτήσουν την πόλη.
